son�is ion, tio povas ne esti fabelo, sed la konkludo, ke
tie agis spirito &
Estas la sola konsentebla. Se oni konstatas ie super-
naturan efikon, oni devas trovi tie supernaturan ka�zon.
Kiel partiano de la teorio pri la efikoj kaj ka�zoj, vi ne
povas tion nei. Ekzistas miloj da faktoj kaj ekzemploj &
Rakontitaj faktoj oni scias neniam, kion oni aldo-
nis kaj deprenis ne prezentas sufi�an bazon por sen-
eraraj konkludoj, mil rakontoj, cetere, ne pli multe ol
unu. Se al esploranto iu atesto �ajnas nulo, mil nuloj ne
estos pli konvinkaj.
Miaj opinioj estas bazitaj ne nur sur tio, kion mi a�-
dis, sed sur tio, kion mi travivis.
�ie oni povas esti trompataj. Rigardante �onglistojn,
oni anka� vidas ion �ajne neklarigeblan. Ne sciante �iujn
detalojn, oni ne povas ju�i. La ka�ita nekredemo, kiun vi
ripro�as al ni, kiam vi rakontas al ni viajn mirinda�ojn,
93
INTERNACIA KRESTOMATIO
eLIBRO
estas bazita sur logika rezonado. Dum oni povas anko-
ra� supozi ion ver�ajnan, oni pu�as for never�ajnan,
same kiel oni prunteprenas nur tiam, kiam �iuj fontoj de
l propra havo estas el�erpitaj. Kiam mi a�das e� de tre
konfidinda persono pri malklara okazo, kiam mi legas
pri �i, a� mem vidas, �iam �ajnas al mi pli kredebla la
supozo, ke �in klarigos la naturaj kaj logikaj le�oj, tuj
kiam estos konataj �iuj detaloj. Profesoro Wolf sin
turnis la doktoro al sidanta kontra� li blankbarba sin-
joro, kial vi diras nenion? Helpu min & Vi, kiel univer-
sitata profesoro, kiel a�toro de l bonegaj natursciencaj
verkoj, vi estas, certe, en �i tiu problemo mia samparti-
ano &
La maljunulo iom proksimigis sian se�on kaj apogis la
mentonon sur la manojn.
Ne diris li. Mi beda�ras, estimata sinjoro Elke,
sed mi ne estas via sampartiano, mi estas partiano de la
spiritoj.
Multvo�a Ah eksonis en la societo: seniluzii�o de
unuj, kontenti�o de aliaj, mirego de �iuj.
Anka� el la brusto de Gizelo eli�is en la sama momen-
to delikata Ah!, kvankam nek �i, nek la le�tenanto aten-
tis la �eneralan interparoladon. Kial do Ah . Anka� ne-
klarigebla fakto & Ni esperu, ke kiam estos konataj �iuj
detaloj, la �emeton klarigos la naturaj le�oj .
Profesoro Wolf da�rigis: Jes, mi devas rifuzi al vi
mian helpon, kara doktoro. Kion utilus, se mi defendus
viajn opiniojn? La rezonado kaj logika klarigado resaltas
94
INTERNACIA KRESTOMATIO
eLIBRO
de la mistikaj animoj. Nur la faktoj pruvas. Al ili anka�
mi devas konfirmi�i & Mi travivis faktojn, kiuj tremigis
mian tutan animon kaj lasis al �i nesolveblajn proble-
mojn. �is nun mi �iam silentis pri ili, �ar mi timis fosi en
�i tiu ka�ita angulo de mia memoro & Sed se vi deziras
kaj por defendi la opiniojn, tiel senkompate atakatajn �i
tie &
Ah, rakontu, rakontu! ekkriis vive la aliaj, plej
vive la bienposedanto, kies viza�o ekbrilis de �ojo kaj
scivolo.
Mi anka� atendas malpacience diris doktoro Elke
�ar �ar el via bu�o spiritrakonto �ajnos al mi des pli
mirinda.
Jes, vere, vere mirinda estas, kion mi nun rakontos.
E� la le�tenanto kaj Gizelo interrompis la murmure-
tadon kaj prepari�is al a�skultado. Sed iliaj manoj res-
tis unuj en la aliaj. La varma fluo de l feli�o, kiu levi�is
de iliaj fingroj �is iliaj koroj, estis ja mirinda, ili do volon-
te a�skultos pri aliaj mirinda�oj.
Pardonu, se mia raporto estos iom senorda; mi ne
preparis �in anta�e, kaj la vekitaj rememoroj aperas tiel
rapide, ke miaj vortoj povos malfacile sekvi ilin. Li
frotis la frunton per la mano kaj komencis:
Kiam mi anta� tridek jaroj entombigis mian edzi-
non, mi iom da tempo vivis tute izolita. Ne eble estis por
mi dum la unua jaro de l doloro plenumi miajn profe-
siajn devojn, vivi inter la homoj: mi forlasis la urbon kaj
eklo�is en �asista dometo profunde en la arbaro, kvan-
95
INTERNACIA KRESTOMATIO
eLIBRO
kam jam estis vintro. Maljuna servistino, blanka pude-
lo, portreto de mia mortinta edzino, �ia plej amata ka-
nario, jen estis la tuta mia societo. Mi prenis anka�
librojn, �ar mi volis ne nur funebri, sed anka� labori, kaj
harmoniumon, la saman sur kiu mi akompanadis la
edzinon, kiam �i kantis per sia bela alda vo�o pian Ave
Maria .
Johanino estis tre pia mi ne; tion solan �i ripro�is al
mi. Oh, la tempo venos ankora�, ofte diris �i, kiam
signo el alia mondo montros al vi, ke viaj duboj estis
pekaj . Sed tiaj signoj ne ekzistas. Neniam venis sci-
igo el la alia mondo . Silentu diris �i metante sian
manon sur mian bu�on, vi �agrenas min. Kiam mi a�-
das tiajn viajn vortojn, mi volus morti por aperi anta� vi,
kiel spirito & kaj mi faros tion . Kiam post apena� unu-
jara geedza feli�o �i ku�is sur la mortlito, �i diris al mi:
�u vi scias, kial oni revokas min? & Mi devas fari�i sen-
dito el la alia mondo & Kaj mi venos al vi!
Terure! murmuretis sinjorino de Daller.
Doktoro Elke levis la �ultrojn. Se nun aperos ia �aj-
na fantomo, �i estas facile klarigebla. Vin emociis la vor-
toj de via edzino sur la mortlito, la izolita vivo, la rigida
vintra pejza�o: sentotrompo en tiaj cirkonstancoj estus
io tute natura.
Jes, certe diris sinjoro de Klettendorf sento-
trompo, frenezo, tio estas tre facila klarigo de �iuj nekla-
rigeblaj fenomenoj & vi, sinjoroj skeptikuloj, �iam havas
96
INTERNACIA KRESTOMATIO
eLIBRO
�in pretan. Oni ankora� ne finis la rakonton, kaj vi jam
proklamis �in malsana okazo.
�ar tia estas nia metodo de l pensado kaj konkluda-
do: kiam oni donas al ni pruvojn, ni anta� �io &
Ah, lasu la dubulojn diris la mastrino. Da�ri-
gu, sinjoro profesoro, via rakonto estas tro interesan-
ta�&
Jes, jes, rakontojn murmuris la doktoro, cent-
foje ripetitajn apartajn okazojn, jes, ilin oni volonte ak-
ceptas; sed pensi, detale esplori, t. e. uzi la solajn raciajn
rimedojn, oni ne volas. Da�rigu, profesoro Wolf.
Volonte; sed mi petas vin, kara Elke, permesu al mi
fini la rakonton. Multaj duboj aperos �e vi dum mia ra-
kontado, kaj se pri �iu vi tuj volos disputi, ni neniam fi-
nos. Mi promesas, ke la tuto kontentigos vin.
Vi supozas, ke mi �an�os miajn opiniojn? Vi eraras
& Sed tio estas mia lasta protesto; mi promesas ne inter-
rompi vin plu.
Mi do da�rigas. Mi �esis pensi pri la promeso de
mia kara Johanino, �ar mi ne dubis, ke ne ekzistas rila-
toj inter �i tie kaj tie ; mi rememoris pri �i, kiam oka-
zis faktoj, sendube pruvantaj, ke la mortintino & plenu-
mis la promeson &
Pardonu ekkriis sinjorino de Daller la kande-
loj forbrulis, �u ne plibone estus en la domon &
Ne, ne petis la le�tenanto, ni ne bezonas lu-
mon; brilas la luno, kaj rakontoj pri fantomoj impresas
des pli forte en la duonlumo.
97
INTERNACIA KRESTOMATIO
eLIBRO
La profesoro da�rigis:
Foje vespere, post kelkhora sidado �e miaj libroj mi
estis timigita de malla�ta, stranga murmureto. Mi ne
povas �in priskribi, �i estis nek frapado, nek �emoj, nek
besta vo�o, nek siblado de vento. La sono �uste tial estis
terura, ke �i similis nenian konatan. Mi ne povis sidi
trankvile, mi devis ekscii, kio ka�zis la misterajn sonojn.
Ne eble estis difini, de kie ili venis, ili estis kvaza� en la
tuta �ambro; malla�taj, sed �ie kaj seninterrompaj. Mi
ekstaris kaj esploris la �ambron en �iuj anguloj. Bianko,
la pudelo, dormis, kviete spirante post la kameno; Pieps,
la birdo, sidis, kovrinte la kapeton per la flugiloj, globo-
simila en la ka�o. Nenie la sono estis pli proksima, ne- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
