Sokrates, rodowity Ateńczyk, właściwie nie prowadzil wykładów i nie kazal sobie płacić za naukę,
która polegała na
102
rozmowie mistrza z uczniami, na umiejętnym stawianiu pytań prowadzących do ustalenia w końcu
odpowiedzi lub uświadomienia sobie niemożności uczynienia tego. W swojej nauce Sokrates kładl
nacisk na szczęście wewnętrzne człowieka (sofiści na powodzenie życiowe). W Atenach nie
rozumiano różnic między Sokratesem a sofistami. Na nim też wyładowała się w końcu niechęć do
sofistycznych nowinek. W 399 r, skazano Sokratesa na śmierć za psucie miodzieży i nieuznawanie
bogów, które uznaje państwo.
Rozrywka
Czas wolny od zajęć obywatelskich i gospodarskich Ateńczycy spędzali we własnym gronie. Udział
kobiet był wyjątkowy i ograniczał się właściwie do obecności heter i prostytutek na przyjęciach.
Rozrywki Ateńczyków były bardzo zróżnicowane. Do najbardziej popularnych należały gry
hazardowe np.: gra w kości. Znano jakąś odmianę warcabów, w które grywali już bohaterowie
Homera. Powszechne emocje budziły
urządzane prywatnie, a raz w roku publicznie, w teatrze Dionizosa walki kogutów, Bogaci
oddawali się chętnie polowaniom. Aowieniem ryb zajmowano się w tej epoce bardziej z
konieczności, niż dla przyjemności. Bawiono się ze zwierzętami domowymi, oglądano na agorze
popisy sztukmistrzów, plotkowano i gawędzono na placach, ulicach i w domach, co dla wielu było
arcyinteresującą formą spędzania czasu.
Ateńczycy często uczęszczali do gimnazjonów, szukając tam nie tylko sposobności do uprawiania
ćwiczeń fizycznych, ale i towarzystwa do rozmowy. Postulat harmonijnego rozwoju duszy i ciała
nadał szczególnej rangi ćwiczeniom fizycznym, przyczyniając się do ich
103
U pajdotryby - marmuro~·a rzezba z poczÄ…tku IV w. p.n.e. przedstawia mÅ‚odego chÅ‚opca
przygoto~~ującego się do ćwiczeń na palestrze (boisku). W ręku trzyma gliniane naczynie z ołiwą,
którą zamierza namaszczyć
swoje ciało
upowszechnienia. Gimnazjon był miejscem, gdzie przygotowywano się do udziału w zawodach
sportowych orga
nizowanych w kraju przy okazji różnych świąt religij
r ~ ~ nych oraz poza jego granicami (np. słynne igrzyska w Olimpii na Peloponezie). Obok swej
podstawowej, sportowej funkcji gimnazjon pełnił też, jak wspomniałem, funkcje towarzyskie. W
pewnym sensie gimnazjon był rodzajem klubu, w którym regularnie spotykali się mężczyzni,
bardzo często o podobnym pochodzeniu społecznym i poglądach politycznych, "Spośród ludzi
bogatych - niektórzy mają na prywatny użytek
gimnazjony, fiaznie i rozbieralnie, lud natomiast buduje dla siebie wiele palestr, rozbieralni i Å‚azni.
Więcej przyjemności ma z nich motłoch, niż nieliczna elita i bogacze'' [Stary Oligarcha, II, 10].
Wynikałoby z tego, że poszczególne gimnazjony mialy w miarę stałą klientelę. W zasadzie jednak
każdy obywatel miał okazję ku
104
temu, aby wybrać się za miasto (tam zazwyczaj sytuowano gimnazjony) i popracować trochę nad
swą tężyzną fizyczną oraz porozmawiać o wielkich i malych sprawach swojej polis.
Do ulubionych przez Greków sposobów spędzania czasu należal udział w spotkaniach towarzyskich
zwanych sympozjonami, ucztami. Zwykle skladały się one z dwóch części, w pierwszej
zaspokajano głód, w drugiej pragnienie, czemu towarzyszyly rozmowy, a niekiedy dodatkowe
atrakcje: słuchanie muzyki i pieśni, oglądanie tańców i popisów akrobatycznych. ~Uczestnikami
sympozjonów byli wyłącznie mężczyzni. Kobiety pojawiały się jedynie, jako wynajmowane
specjalnie flecistki, akrobatki, hetery. Uczestnicy leżeli, podparci poduszkami na specjalnych łożach
rozstawionych wokół zastawionych jedzeniem stołów. Picie wina przeplataly rozmowy, toasty,
śpiewy. Zabawy ciągnęły się nieraz do świtu, kiedy utrudzeni biesiadnicy o własnych siłach lub z
pomocą służby chwiejnym krokiem ruszali wreszcie do swoich domów.
Obok bliskich i przyjaciół na sympozjony zapraszano różnych innych wpływowych lub
interesujących ludzi, takich na przykład, jakimi byli sofiści. Wielu bogatych Ateńczyków
prowadziło dom otwarty. U Peryklesa i jego drugiej żony, Aspazji z Miletu, bywali filozofowie i
artyści. Do kręgu ludzi bliskich Peryklesowi należał muzyk i filozof Damon, wielki myśliciel
Anaksagoras z Kladzomenai, tragediopisarz Sofokles, sofista Protagoras z Abdery. Z Peryklesem
zetknął się w czasie pobytu w Atenach Herodot z Halikarnasu, nazwany pózniej "ojcem historii",
autor dzieła opisującego dzieje wojen grecko-perskich, doprowadzonego do 479 r. p.n.e. Pod
urokiem inteligencji i osobowości Peryklesa pozostawał nieco młodszy od Herodota, Tukidydes,
autor Wojny peloponeskiej, największy z hi
105
0 0
M ~_ N
Herodot
storyków greckich. Z Peryklesem współpracował ściśle Fidiasz, kierownik prac budowlanych
prowadzonych na Akropolu. twórca słynnych posągów Ateny Partenos, Ateny Promachos, Ateny
Lemnia oraz zaliczanego do siedmiu cudów świata ogromnego posągu Zeusa Olimpijskiego.
Nie tylko Perykles chÄ™tnie przebywaÅ‚ w towarzystwie filozofów ż artystów. Podobnie postÄ™po·~aÅ‚
wcześniej Kimon, a w pózniejszych czasach Kallias i wielu innych zamożnych Ateńczyków. Przez
Ateny drugiej połowy V w. przewinęla się większość wielkich twórców epoki. Rozbudowujące się
szy'oko miasto przyciągało jak magnes rzezbiarzy, malarzy, architektów. Dzięki ich talentom Ateny
przyćmily swym pięknem inne pastwa Hellady.
107
r ~-~~ w
~r~mvc~nvm vnnizaymervM
Zwięta religijne
Ateńczycy byli dumni z wyglądu swego miasta i swoich wlasnych osiągnięć. Na Zgromadzeniu [ Pobierz całość w formacie PDF ]